Ana sayfa Makro Çekim Teknikleri Focus stacking tekniği

Focus stacking tekniği

tarafından Güray Dere

Diğer yazılarda defalarca tekrarlamış olabilirim ama giriş için tekrar bir değineceğim. Biliyorsunuz makro fotoğraf çekenlerin büyük dertlerinden biri net alanın çok dar olması. Net alanımızı diyafram kısarak biraz arttırma imkanımız olsa da bu oldukça sınırlı. Belli bir değerden sonrası fotoğrafın kalitesine ciddi zarar veriyor. Diffraction dediğimiz ışık davranışına yol açarak kabaca bir suluboya etkisi yaratıyor. Detay alamaz hale geliyoruz.

Bu yazıda makro fotoğrafçıların bu büyük bir derdine çözüm olacak bir yöntemi tanıtacağım.

Focus stacking


Günümüzde focus stacking olmadan makro fotoğraf olmuyor

“Focus stacking” bir fotoğraf işleme tekniği. Dijital dünyanın bize bir hediyesi. Filmli fotoğraf zamanında tek bir kare ne veriyorsa onunla yetinmek zorundaydık. Dijital fotoğrafa geçtikten sonra da önce işin teorisi, sonra da yazılım kısmının olgunlaşması gerekti. Artık hepsine sahibiz. Bu teknik ile fotoğrafları işleyerek net alan darlığını giderecek bir çalışma yapabiliyoruz. Ama bu yazıda işlemin nasıl yapıldığını anlatmayacağım. Sadece ne olduğuna ve örneklerine bakacağız. “Focus stacking” üzerine çok sayıda öğretici yazı mevcut kısa bir arama ile bunlara ulaşabilirsiniz.

Stüdyo çekimi focus stacking

high-magnification-macro-gear-0
Focus stacking için mini stüdyo

Focus stacking genellikle stüdyo çekimlerinde kullanılır. Stüdyo derken bildiğiniz fotoğraf stüdyolarını düşünmeyin 🙂 Kontrollü ortam anlamında kullanıyorum. Evde bu iş için ayrılmış küçük bir köşe yeterli. Fotoğraf makinamızı ve ışıklandırma düzeneklerimizi sabitliyoruz. Konu, yani böceğimiz de karşısında sabit duruyor. Arkaplan vs. herşey önceden ayarlanıyor. Bunlar bizim mini stüdyomuz oluyor. Herşey yerinde sabit durduğu için ve böceğimiz genellikle ölü olduğu için yüksek büyütmelere rahatlıkla çıkabiliyoruz.

Sorunumuza tekrar dönelim. Özellikle yüksek büyütmelerde alan derinliğimiz o kadar daralıyor ki tek bir fotoğrafa baktığımızda ne çektiğimizi bile anlayamıyoruz. Aşağıdaki fotoğraf yandaki stüdyo düzeni ile çekildi.

Microscope-Focus-Stacking-Frame
Lomo 8X 0.20 mikroskop lensi ile net alan yetersizliği

Durumun ciddiyetini vurgulamak için Lomo 8X mikroskop objektifi ile çektiğim bir çalışmayı paylaşıyorum. “Ne olduğu anlaşılıyor” diyenlere lafım yok, isteyen bu şekilde de kullanabilir 🙂

Buradaki cismin tamamını net olarak görüntülemek için zahmetli bir sürece giriyoruz. Net görüntülediğimiz bölümü küçük bir miktar ileri kaydırıp bir fotoğraf daha çekiyoruz. Sonra tekrar başka bir bölüme kaydırıp çekime devam ediyoruz. Lens cinsi, büyütme faktörü ve nesnenin büyüklüğüne bağlı olarak bu süreç yüzlerce fotoğraf çekimine kadar gidiyor. Böyle bir dizi çekim sonunda elde ettiğimiz fotoğraflar içinde her bölgeye ait net kısım bulunuyor olmalı.

macro-focus-stack-sequence
Focus stacking için çekilen fotoğraf serisi

Sonra ikinci zahmetli çalışmaya geçiyoruz. Amacımız bunları birleştirip tek bir “tamamı net” resim elde etmek. Bunun için Photoshop, Zerene Stacker ya da Helicon Focus yazılımları kullanılıyor. Çektiğimiz kareleri sıralı bir şekilde programa tanıttıktan sonra “focus stacking” işlemini başlatıyoruz. Fotoğrafların sıralı olmasından kastım önden-arkaya ya da arkadan-öne doğru kayan bir net alan olması. Bu şekilde yapmak her zaman şart değil ama daha başarılı bir sonuç veriyor. Program belli bir seviyeye kadar otomatik işleyip bir sonuca ulaşıyor. Bunu yaparken net alanları tespit ediyor.  Piksel renk geçişleri ve kontrast farkları netlikte daha belirgin olduğundan programlar hangi fotoğraflarda resmin neresi net anlıyorlar ve o kareden sadece o net bölgeyi alıyorlar.

Sonrasında mouse’u elimize alıp sorunlu bölgeleri biz işliyoruz. Gerekirse tek tek bütün karelere göz atıp detay problemi olan yerlere kendimiz detay taşıyoruz. Bir süre uğraştıktan sonra ödülümüze ulaşıyoruz:

makro-zıplayan-örümcek-fotoğrafı-mikroskop-lensi
Lomo 8X 0.20 ile çekilen 126 fotoğrafın birleştirilmiş hali

Bu zıplayan örümcek fotoğrafını elde etmek için 126 kare çekim yapıldı. RAW-JPEG çevrimi, kaba işlem ve makyaj aşamaları toplamda birkaç saat zaman aldı.  Bu işten zevk almıyorsak sıkıcı denebilecek kadar uzun bir süre. Ortaya çıkan sonuç buna değer mi tartışılır. Ama ben zevk alıyorum ve bu fotoğrafı elde etmenin başka bir yolu yok.

Elde çekim ile focus stacking

Focus stacking için her zaman kurulu bir sete ihtiyacımız yok. Açık havada yaptığım çekimlerde bazen elde çekimi tercih ediyorum. Böylece kısa zamanda çok sayıda türü fotoğraflamam mümkün oluyor. Peki o zaman ne yapıyorum?

Elde çekimde 1X-4X arası büyütmeler kullanılıyor. Mikroskop seviyesinde alan darlığı sorunları ile boğuşmasam da makronun her seviyesinde bu problem yaşanıyor. Uygulamada böcek hareket etmeden en seri şekilde 15-20 fotoğraf çekmeye çalışıyorum. Bunu yaparken öne ya da arkaya hareket eden bir netlik yaratmaya çalışıyorum. Daha sonra sonuçlara bakınca çoğu zaman tam istediğim yere netleyemediğimi görüyorum. Aşırı kaymış kadraj, aynı yere çok sayıda netlenmiş resim, ya da hiç net görüntüsü olmayan bölgeler ile karşılaşıyorum.  Bu ihtimalleri azaltmak için çekim sayısını cömert tutmam gerekiyor. Bir fotoğraf elde etmek için çekilen resimlerin yarısı çöpe gidiyor. Örnek:

elde-cekim-focus-stacking-sequence
Elde çekim focus stacking kareleri

Bu fotoğraf dizisini dikkatli incelerseniz her birinde kadraj az ya da çok farklıdır. Kimisinde örümceğin bacakları kadraj dışında kalmış, kimisinde de netlik aynı bölgede tekrar etmiş. Bu tür durumlarda diğer iki programa göre Photoshop daha başarılı sonuçlar üretiyor. Birleşmiş resme göz attığımızda yeterli netlik elde etmiş bulunuyoruz. Örümceğin karın kısmı bilerek flu bırakılmış. O kısım ile de ilgilenseydik fazladan bir 10 fotoğraf daha çekmemiz gerekecekti.

makro-örümcek-fotoğrafı
Birleştirilmiş elde çekim focus stacking karesi

Arazide focus stacking

Elde çekim dediğim zaten arazide yapılıyor. Öyleyse bu başlık nedir derseniz arazide asıl güzellik doğal ışık kullanımı ile oluyor. Bunun için evde kullandığımız stüdyo düzeneğinin bir benzerini yanımızda taşımamız gerekli. Rüzgar, ışık ve canlı böceklerin getirdikleri tüm zorluklara rağmen makroda yapılan en iyi işler bu şekilde ortaya çıkıyor. Ayrı yazılarda ele aldığım bir konu olduğu için tekrar anlatmadan bazı linkler veriyorum:

Açık hava – doğal ışık – uygulamalı makro

Serin havada doğal ışık ve focus stacking

Doğal ışıkta yardımcı ekipmanlar, tripod ve tutucular

Focus stacking zorlukları

Öncelikle hem çekim hem de resimlerin işlenmesi aşamalarında ciddi emek harcamak gerekiyor. En büyük zorluk bu vakti oluşturmakta yatıyor. Ama bu kendimizle ilgili birşey, bu işten zevk alan kişiler olarak bu söylediğimi geri alıyorum. Buna zorluk dememek gerek. Gelelim zorluklara,

Stack dizisinde net olmayan bölge

Çekimi yaptık. Yüzlerce fotoğraf çektik. Bilgisayar başına geçtik işliyoruz. Farkediyoruz ki net alan kaydırma yaparken bir bölümde atlama yapmışız. Orada şerit şeklinde bir alan net değil. Gayet can sıkıcı olan bu durum kaydırma işini iyi yapamazsak ya da kaydırma miktarını hesaplayamazsak başımıza geliyor. Bende daha çok sabırsızlıktan oluyor. Sonucu hemen görmek istediğim için adım boyunu geniş tuttuğumu acıyla farkediyorum.

Kaba raylar ya da körük rayları hassasiyette bazen yeterli gelmiyor. Ne kadar çabalasak da kaçan bölgeler oluyor. Kaydırma için ideal araçlardan biri olan Newport Linear Stage cihazlarını bir sonraki yazıda inceleyeceğim.

Newport Linear Stage

Canlı böcek çekimi ve kıpırdanma

Aphid-stack-sequence
Canlı ağaç biti seri çekim dizisi

Stüdyo çekimi ve yüksek büyütmelerde her zaman ölü böcek kullanacak değiliz. Canlılar üzerinde de bu yöntemi uygulayabiliriz. Sadece daha çok sabır ve daha çok en baştan alma ihtiyacı olacak, bunu göze almak gerek. Böceğimizi ciddi bir hareket, pozisyon değişimi gibi birşey yaptıysa tüm çekimi çöpe atmamız gerekiyor. Aynı şey kadraj için de geçerli. Çekim bitmeden fotoğraf makinası ya da böceğin bulunduğu yaprak/dal yerinden oynarsa işlem iptal edilecek demektir.

Ancak bir seviyeye kadar telafi mümkün. Yanda gördüğünüz animasyon 12X büyütmede canlı bir ağaç biti için elde ettiğim 35 adet focus stack karelerinin birbiri ardına gösterimi ile elde edildi. Netlik her karede önden arkaya doğru biraz ilerliyor. Çekim sırasında ağaç bitinin gayet hareketli olduğunu görüyorsunuz. Yine de bu karelerin birleştirilmesi sonucu sorunsuz bir tek net kare elde edilebiliyor.

12X-makro-böcek-fotoğrafı-ağaç-biti
Hareketli ağaç bitinin birleştirilmiş sonucu

Değişken ışık koşulları

Focus stacking çekim işlemi dakikalara yayılan, zaman alan bir işlem olduğu için her karede tamamen aynı ışığı elde etmek mümkün olmuyor. Özellikle doğal ışık kullanımında doğal koşullara bağlı olarak ışık sürekli değişiyor. Bulut geçmesi, güneşin açısı, sallanan ağaçlar vs. herşey ışığın miktarını ve rengini etkiliyor. Kullandığımız yazılımlar güçlü ama tamamen etkili değil. Değişken koşulla genellikle renk haleleri şeklinde fotoğrafımıza etki ediyor. Bize ek iş çıkarıyor.

Önlem olarak işimizi hızlı bitirmeye çalışıyoruz. Özellikle değişken hava, hareketli böcek, rüzgar riski gibi durumlarda kaliteden ödün versek bile işi hızlandırmamız lazım.

  • Yardımcı ekipmanlar kaliteli ise bu en büyük yardımı sağlıyor. İyi bir tripod, kafa ve ray, sağlam tutucular, harici deklanşör, EFSC destekli gövde… Bunlar güzel şeyler 🙂
  • Diyaframı biraz fazladan kısarak adım boyunu arttırabiliyor, toplamda daha az fotoğraf çekerek süreyi azaltabiliyoruz.
  • ISO’yu biraz arttırıp pozlama süresini kısaltarak zamandan kazanabiliyoruz.

Pil bitmesi

Fotoğraf çekimine başlamadan önce makinemiz ve flaşımızın pillerini kontrol etsek iyi olur. İşin tam ortasında pil bitmesi çok can sıkabilir. Yedek pilimiz olsa bile pil değiştirmek makineyi yerinden oynatacağı için aynı kadrajı elde edemeyeceğiz ve en başa döneceğiz.

Hafıza kartı dolması

Aynı şekilde çalışma ortasında yeni bir hafıza kartını takmak ya da içinden eski resimleri silmek kadrajı bozacak ve çalışmamızı en başa döndürecektir. Bu olmasa bile vakit kaybı ve can sıkıntısı yaratacaktır. Başlamadan önce yeterli boş hafıza bulunduğunu kontrol edin.

Son olarak Celil Öztürk arkadaşımızın Photoshop kullanarak nasıl “focus stacking” yapılacağını anlattığı ve bizimle paylaştığı bir video var. Kendisine teşekkür ediyorum.

Bunlar da ilginizi çekebilir

18 yorumlar

Emin Şimşek 23 Temmuz 2013 - 13:53

ağız içi çekimlerinde nasıl bir makro lens kullanabilirim. Hem normal çekimlerd hemde makro cekimlerde kullanabileceğim DSLR kasa sizce hangisi.

Reply
admin 23 Temmuz 2013 - 22:44

Merhaba, bu soru biraz farklı oldu 🙂 Öncelikle gövde konusu tamamen kişisel tercih meselesi. Tüm DSLR gövdelerle istediğiniz sonuca ulaşabilirsiniz. Önemli olan lens olacaktır. Farklı amaçlar için farklı lensler edinerek her alanda çekim yapabilirsiniz. Geniş açı, çok amaç, portre, tele, makro lensler için farklı seçimler yapmanız gerekebilir. Bunlar için fikrimi sorarsanız ayrıca söyleyebilirim. Ama gövde konusu size kalacak. Ben kişisel olarak Pentax seçtim. K5 II veya K5 IIs modelleri şu anda yeni makina alsam tercihim olur.

Ağız içi çekimde aydınlatma biraz sorunlu olabilir. İçeriden ışık vermek için bir düzeneğiniz var mı bilmiyorum. Bir de görüntülemek istediğiniz şey kadraj olarak tüm ağız içini kapsayan bir fotoğraf mı olacak, yoksa belli bir bölgeyi konu alıp sadece orayı mı yakın çekim almak istiyorsunuz?

Reply
AYDIN AKSOY 23 Ağustos 2013 - 16:07

Ben değişik fotoğraf kadrajlamalarında flip kapağı çok kullanıyorum.Özellikle yere yakın çekimlerde kadrajlamaya çok yardımcı bir durum.Makro çekimlerde keşke arka display flip olsaydı dediğiniz oldu mu ? Bir tercih sebebi midir ? Teşekkürler..

Reply
admin 23 Ağustos 2013 - 22:59

Bu soruyu sezgisel cevaplamam gerek. İlk ve tek makinamda bu kapak yok, fotoğrafı onsuz gördüm. Doğuştan kör olup bilmemek gibi. Sabit arka display üzerinden makro fotoğraf hiç çekmedim. Genel olarak tek-tük kullandım. SLR=vizör gibi oldu benim için.

Makinam live-view’da iyi performans verip, gün ışığında iyi gösterebilen flip kapağı da olsaydı eminim çok kullanırdım. Ama hiç aramadım. Pilim de daha uzun gitmiştir belki. Ama daha çok terlemiş, belim daha çok ağrımış olabilir bu yüzden 🙂 Zor soru oldu.

Şunu biliyorum. Yeni nesil aynasızlarda zaten vizör yok. Arka display’de net alanın nerede olduğunu canlı görüntü üzerinde gösterebiliyorlar, büyük kolaylık. Yine Canon ve Sony bazı modellerde elekronik perde getirdi. Bu sayede live-view’da perde titreşimi olmadan çekim yapabiliyoruz. (Ayna değil perde, mirror lock-up yapsak da perde titreşimi oluyor) Bunlarda deklanşör sırasında hiç titreşim olmuyor. Yüksek büyütmeli flaşsız çekimlerde çok önemli bir faktör.

Reply
Osman kaan 26 Kasım 2013 - 23:00

hocam kadrajı değiştirmeden farklı kısımlara odaklamayı nasıl yapıcaz?

Reply
admin 28 Kasım 2013 - 17:08

Elde çekim yapıyorsanız elinizden geldiğince yapacaksınız. Kadraj elde çekimde mutlaka değişecektir. Makineyi elinizde az ileri hareket ettirip tekrar çekim yapacaksınız. Bu arada lens otomatik odakta olmayacak. Manual kalacak ki siz ileri hareket ettiğinizde odak da ileri hareket etsin.

Tripod ile daha kolay. Lens yine manual odakta iken odak halkasını çok az çevirip farklı bir noktaya odaklayacaksınız. Makina yerinden oynamadığı için kadraj değişmeyecek.

Reply
necati 18 Mart 2015 - 00:11

Merhaba Güray Bey. X-y-z koordinatlarında focus stacking yapılabiliyor mu ? Bununla ilgili biilginiz veya önerdiğimiz bir yazı var mı. X y z eksenlerinde birleştirmeyi nasıl yapabilirim.

Reply
Güray Dere 18 Mart 2015 - 10:02

Merhaba, böyle bir uygulama hiç yapmadım ama yapılabilir. Soruyu doğru algıladıysam cevabım şöyle:

Normalde focus stacking sadece derinlik için çalışır. Yani z ekseni için yapıyoruz. x-y eksenleri ise panorama şeklinde düşünülebilir. Panorama birleştirme ise photoshop ile kolayca yapılabiliyor. Yani objeyi grid mantığında karelere böler ve her kare için bildiğimiz anlamda focus stack yaparsak ve elde ettiğimiz imajları panorama şeklinde birleştirirsek o zaman x-y-z kullanan dev boyutlu bir imaj elde etmiş oluruz.

Grid’ler üzerinde yani x-y için gezinebileceğimiz bir ray sistemi büyük bir problem. Mikroskop gövdesi kullanmak işi çok kolaylaştırırdı. Mikroskoplarda objeyi x-y içinde kolayca gezdirebiliyoruz.

Bu dev fotoğrafı robotik sistem ile otomatize şekilde oluşturan ve ticari olarak yapan yer olarak şurayı incelemenizi öneririm: http://gigamacro.com/

Reply
Mehmet 11 Ağustos 2015 - 19:17

Merhaba. Ben lg g3 kullanıcısıyım. Instagramda gezerken suilovamap adlı kullanıcının stack lens ile harika makro çekimler yaptığını gördüm. Telefonum için böyle bir lens tavsiye edebilir misiniz?

Reply
Güray Dere 11 Ağustos 2015 - 19:45

Yazmış olduğunuz kullanıcıyı Instagram üzerinde göremedim. İsim yazımında bir harf hatası mı oldu acaba? Fotoğrafları görebilirsem nasıl yaptığı konusunda daha iyi fikrim olabilir.

Reply
Mehmet 13 Ağustos 2015 - 13:45

Linki kopyala yapıştır yapamadığım için ufak bir harf hatası olmuş. Kullanıcı ismi Suilovemap. İlginiz için teşekkür ediyorum. Cevabınızı sabırsızlıkla bekliyorum…

Reply
Güray Dere 13 Ağustos 2015 - 23:51

Evet şimdi bakabildim fotoğraflara. Fakat anladığım kadarıyla stack ve lens kelimeleri farklı şeyleri anlatıyor. Yani telefon için kullanılan harici minik makro lenslerden birini kullanıyor ve bu fotoğrafları oluşturmak için focus stacking yapıyor. Başka türlü bu kadar geniş bir netlik alması mümkün değil. Bu tür lensleri kullanmak çok eğlenceli ve elbette tavsiye ederim. Fiyatları ucuz. Ama işin bilgisayar başında geçecek kısmı çok önemli oluyor. Sadece telefonu kullanarak bu görüntüleri almanın bir yolunu bilmiyorum.

Cep telefonu ile makro çekim üzerine bir yazı yazmıştım, muhtemelen zaten okumuşsunuzdur. Bu tür bir lens ile birkaç deneme orada anlatılıyor. http://makrodunyasi.com/cep-telefonu-ile-makro-fotograf/

Reply
ümit KİPER 06 Haziran 2016 - 15:06

Öncelikle aydınlatıcı makaleniz için çok teşekkür ederim. Ben macro fotoğrafçılığına yeni başladım aslına bakarsanız fotoğraf çekmeye de yeni başladım. Ekipmanım nikon d 7000+sigma 105 2.8 tabi macro fotoğrafçılığa geçerken ilk fark edilen şey alan derinliği sorunu oluyor. Bu sorunun çözümü focus- stacking olduğu için denemeye başladım yalnız ne kadar fotoğraf çeksek te küçük yerlerde netsizlik sorunu ortaya çıkıyor. Üstteki yazınızda bu bölgeleri manuel olarak düzeltmek gerektiğinden bahsetmişsiniz ancak photoshop cs 6 da çalışırken manüel olarak düzeltme işlemi yapamıyorum çünkü katman maskesi olarak atılmış fotoğraflarda siyahla boyayınca alttaki fotoğraf görünür olmuyor şeffaf olarak çıkıyor. Sonuç olarak anlamadım bu işi nasıl yapacağımı 🙂

Reply
Güray Dere 07 Haziran 2016 - 14:06

Merhaba, bu tür zorlukları başta hepimiz yaşıyoruz. Tavsiyem focus stacking konusunda uzmanlaşmış bir yazılım ile denemeniz. Mesela Zerene Stacker ya da Helicon Focus bu konuda piyasada isim yapmış programlardandır. Ben Zerene’yi daha iyi buluyorum.

Netsizlik sorunlarını tam anlamadım ama iki sebepten olabilir. Bir tanesi Photoshop iki fotoğraf arasında geçiş yaptığı sınır bölgelerde flu bir alan bırakıyor. Bu olabilir. Diğeri de sizin focus stacking dizisine eklediğiniz fotoğraflar objenin tümünü kapsamıyor olabilir. Netliğin eksik kaldığı bölgeler o şekilde kalacaktır.

Reply
ALİ 23 Haziran 2019 - 21:33

Hocam merhabalar
Ben tripod ve 50mm manuel +uzatma tüpü ile makro çekim yapmaya çalışıyorum.Net alan konusunda sorun yaşıyorum ,odak halkasını ne kadar çevirirsem çevireyim odak hep aynı kısımda oluyor ,el ile nesne veya makineyi oynatınca da kadraj değişiyor photosop cc de birleştirdiğimde bazı bölgeleri kaymış ne olduğu belli olmayan fotoğraflar oluşuyor.Bu sorunu nasıl çözerim?

Reply
Güray Dere 24 Haziran 2019 - 12:07

Merhaba,

Bir lensi uzatma tüpü ile kullandığımızda, özellikle tüp uzunluğu (yani büyütme miktarı) arttıkça odak halkasının hassasiyeti azalır. Odağı hala değiştirebilirsiniz ama değişim küçük olur. Bu durumda asıl yapılması gereken şey makro ray kullanmak. Gövdeyi bir ray üzerine yerleştirerek küçük adımlarla ileri-geri hareket ettirerek aslında sabit bir mesafede olan odağımızı gövdeyle birlikte ileri-geri taşımış oluyoruz. Mikrometreli hassas raylar bu konuda en iyi iş çıkaran cihazlar. Bütçeye bağlı olarak tüm işlemi otomatik olarak gerçekleştiren elektronik raylar da var.

Reply
ALİ 26 Haziran 2019 - 21:51

teşekkür ederim Güray Bey yorumunuz için.
Birde ev ortamında çekimlerde aydınlatma işini en uygun olarak nasıl çözerim sizce? Pİyasadaki 50-60 liralık ışıldaklar işimi görür mü?Ya da başka bir şey önerir misiniz?

Reply
Güray Dere 27 Haziran 2019 - 20:31

Biz birçok arkadaş İkea’da satılan Jansjö model masa lambalarından kullanıyoruz. Dünya genelinde makro çekimde çok tercih edilen bir lamba. 2 tane olursa farklı açılardan daha dengeli ya da dinamik aydınlatmalar uygulanabilir.

Reply

Yorum bırakın